Popielec to uroczystość obchodzona w zależności od daty Świąt Wielkanocnych. Wypada dokładnie 46 dni przed Wielką Niedzielą i rozpoczyna okres Wielkiego Postu.

Środa Popielcowa swą nazwę przyjęła od obrzędu posypywania głów popiołem. Obrzęd ten wywodzi się ze starożytności, z tradycji judaizmu, w której to Żydzi na znak postu i pokuty posypywali głowy popiołem. Miał to być akt najwyższej skruchy, polegający na uznaniu własnej marności w oczach Boga.

W kościele katolickim zwyczaj posypywania głowy popiołem w pierwszy dzień Wielkiego Postu został wprowadzony w XI wieku przez papieża Urbana II. Ustalono, że popiół będzie pochodził z palm poświęconych w poprzednią Niedzielę Palmową. Jan Paweł II ogłosił Popielec dniem modlitw o pokój na świecie.

Wielki Post w kościele katolickim to m.in. czas rekolekcji, nabożeństw pokutnych i spowiedzi. Środa Popielcowa i Wielki Piątek są obecnie jedynymi obowiązującymi dniami postu dla katolików.