Renta socjalna jest świadczeniem, którego przyznanie nie zależy od stażu pracy oraz od tego, czy się mieszka w Polsce. Żeby ją dostać, trzeba złożyć wniosek i spełnić określone warunki. Finansowana jest z budżetu państwa, a nie z FUS. Do końca lutego wynosi 1588,44 zł brutto i podlega corocznej waloryzacji od 1 marca. Świadczenie jest wsparciem dla osób, które nie nabyły uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy.

- Warunkiem przyznania renty socjalnej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest pełnoletność oraz całkowita niezdolność do pracy, która powstała z powodu naruszenia sprawności organizmu w okresie „od dzieciństwa” do ukończenia nauki – wyjaśnia Iwona Kowalska-Matis, regionalny rzecznik prasowy ZUS na Dolnym Śląsku.

Rentę socjalną mogą otrzymać osoby pełnoletnie, u których lekarz orzecznik lub komisja lekarska ZUS stwierdzi całkowitą niezdolność do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18. roku życia, w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej − przed ukończeniem 25. roku życia, w trakcie kształcenia w szkole doktoranckiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. Za osobę pełnoletnią uważa się nie tylko osobę, która ukończyła 18 lat, ale również kobietę, która zawarła związek małżeński po ukończeniu 16 lat.

Renta taka może zostać przyznana na stałe, jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała lub na czas określony, jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.

- Należy pamiętać, że renta socjalna może być łączona z rentą rodzinną. W sumie wysokość obu świadczeń nie może przekroczyć dwukrotności kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. W momencie przekroczenia tej kwoty obniżamy wysokość renty socjalnej. Kwota obniżonej renty socjalnej nie może być jednak niższa niż 10 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy — wyjaśnia Iwona Kowalska-Matis.

Renta przysługuje między innymi także osobom posiadającym obywatelstwo polskie, które przebywają czasowo za granicą, gdyż tam się uczą lub są w odwiedzinach u rodziny. Osoby, które ją otrzymują, mogą pracować. Muszą jedynie pamiętać o obowiązujących progach przychodu, które powodują zmniejszenie bądź zawieszenie wypłaty tego świadczenia. Limity zarobkowe zmieniają się co 3 miesiące.

- W momencie, gdy osoba dostająca rentę socjalną podejmie pracę, powinna powiadomić nas o podjęciu pracy zarobkowej i osiąganych przychodach. Powinna także pamiętać o limitach dochodów — dodaje Iwona Kowalska-Matis.

Od grudnia 2023 r. do lutego 2024 r. granicą bezpiecznego dorabiania jest kwota 5036,50 zł brutto. Zarobki do tej kwoty miesięcznie nie spowodują zmniejszenia wypłacanej przez ZUS renty. Natomiast, żeby ZUS nie wstrzymał wypłaty świadczenia, dodatkowy miesięczny przychód nie powinien być wyższy niż 9353,50 zł brutto.

Renta nie przysługuje osobie, która ma ustalone prawo między innymi do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy, świadczenia przedemerytalnego, zasiłku przedemerytalnego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego czy pobiera świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznych. Nie będzie przysługiwać także osobie, która jest właścicielem lub posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 5 ha przeliczeniowych, ani w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności.

Jeżeli wnioskodawca ubiega się o rentę socjalną i jednocześnie jest uprawniony do renty rodzinnej, której wysokość nie przekracza 200 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, to przysługuje mu prawo do obydwu tych świadczeń. Łączna wysokość renty rodzinnej i renty socjalnej nie może przekraczać 200 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Do 29 lutego kwota ta wynosi 3176,88 zł brutto. Jeśli łączna kwota obu świadczeń przekroczy 3176,88 zł brutto, ZUS obniży rentę socjalną.