Iwona Kowalska - Matis - Foto: Arch. domowe

– Pierwsze kroki należy skierować do urzędu wojewódzkiego, w którym działa wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności (WZON). To tam składa się wniosek o wydanie decyzji o ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia – informuje Iwona Kowalska–Matis, regionalny rzecznik prasowy ZUS na Dolnym Śląsku.

Rzeczniczka ostrzega, że bez decyzji z WZON Zakład Ubezpieczeń Społecznych pieniędzy nie wypłaci. Według szacunków ZUS w pierwszym roku działania programu złożonych zostanie około 50 tys. wniosków.

Aby osoba z niepełnosprawnością mogła ubiegać się o wydanie takiej decyzji, musi mieć status osoby z niepełnosprawnością potwierdzony w formie:

1. Orzeczenia o niepełnosprawności i jej stopniu wydanego przez zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności,

2. Orzeczenia o niezdolności do pracy lub orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji wydanego przez lekarzy orzekających w ZUS,

3. Orzeczenia o inwalidztwie wydanego przed wrześniem 1997 r. przez komisje lekarskie do spraw inwalidztwa i zatrudnienia.

WZON wyda decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia na taki sam okres, na jaki dana osoba ma orzeczenie o niepełnosprawności, nie dłużej jednak niż na 7 lat.
Świadczenie wspierające będą mogły otrzymać osoby, które między innymi: ukończyły 18 lat, mieszkają w Polsce, otrzymały decyzję WZON, w której poziom potrzeby wsparcia został ustalony na uprawniającym poziomie punktów.

- Nie wszyscy od razu będą mogli złożyć wniosek do ZUS. Kiedy będzie można to zrobić jest zależne od liczby punktów w decyzji WZON oraz od tego czy opiekunowi osoby z niepełnosprawnością przysługuje inne świadczenie. W 2024 roku będziemy przyjmować wnioski tylko od tych osób, które uzyskają 87 do 100 punktów – wyjaśnia Kowalska-Matis.

Harmonogram, zgodnie, z którym świadczenie wspierające będzie dostępne dla osób z niepełnosprawnością, wygląda następująco:

1. Osoby, które mają od 87 do 100 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2024 r.,

2. Osoby, które mają od 78 do 86 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2025 r.,

3. Osoby, które mają od 70 do 77 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2026 r.

Osoby, które mają, co najmniej 70 pkt, będą mogły uzyskać świadczenie wspierające od 2024 r., pod warunkiem, że po 31 grudnia 2023 r. opiekunom tych osób będzie przysługiwało prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego albo zasiłku dla opiekuna wypłacanego przez organ gminy.

Świadczenie wspierające będzie wynosić od 40 do 220 proc. aktualnej wysokości renty socjalnej (obecnie, tj. w grudniu 2023 r., wynosi ona 1588,44 zł). Oznacza to, że na początku będą to kwoty od ok. 635 zł do blisko 3495 zł, w zależności od poziomu potrzeby wsparcia:

- 95–100 pkt – 220 proc. renty socjalnej,

- 90–94 pkt – 180 proc. renty socjalnej,

- 85–89 pkt – 120 proc. renty socjalnej,

- 80–84 pkt – 80 proc. renty socjalnej,

- 75–79 pkt – 60 proc. renty socjalnej,

- 70–74 pkt – 40 proc. renty socjalnej.

Wniosek do ZUS-u o wypłatę świadczenia będzie można złożyć wyłącznie drogą elektroniczną poprzez: Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS, portal Emp@tia lub bankowość elektroniczną.

Jeżeli osoba z niepełnosprawnością złoży wniosek przez bank albo portal Emp@tia, ale nie ma profilu na PUE ZUS, wówczas Zakład założy jej taki profil automatycznie, na podstawie danych z wniosku. Wniosek do ZUS-u może również zostać złożony przez pełnomocnika.

Do wniosku o świadczenie wspierające nie trzeba załączać decyzji wydanej przez WZON. Wszystkie dane, które się w niej znajdują, ZUS otrzyma z Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzeczeń o Niepełnosprawności (EKSMOoN). System ten prowadzi Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej (MRiPS).

ZUS będzie wypłacać świadczenie wspierające przelewem na numer rachunku bankowego w Polsce, który osoba z niepełnosprawnością poda we wniosku. Będzie je otrzymywać łącznie z innymi świadczeniami, np. rentą socjalną czy 500+ dla osób niesamodzielnych. Świadczenie wspierające będzie przysługiwać bez względu na dochód, będzie zwolnione z podatku dochodowego i nie będzie mogło zostać zajęte przez komornika.