Iwona Kowalska - Matis
Foto: WO(lca.pl)

- To, że zmienił się limit dochodu, nie oznacza, że osoby, którym już wypłacamy dodatek, muszą ponownie składać wniosek. Wniosek jest potrzebny tylko wtedy, gdy upłynął okres, na który została orzeczona niezdolność do samodzielnej egzystencji. Wniosek trzeba złożyć także, wtedy gdy nowy próg dochodowy pozwala na uzyskanie świadczenia, do którego wcześniej miało się prawa – wyjaśnia Iwona Kowalska-Matis, regionalny rzecznik prasowy ZUS na Dolnym Śląsku.

Niezdolność do samodzielnej egzystencji jest bardzo często mylona z niepełnosprawnością. Tymczasem różnice są dosyć istotne i warto je poznać, zanim złożymy wniosek, o 500+ czyli o dodatek, o którym potocznie mówi się, jako o „500+ dla niepełnosprawnych”.

- To nie stopień niepełnosprawności decyduje o jego przyznaniu. Niezdolność do samodzielnej egzystencji przyznaje się osobie, która nie tylko nie może pracować, ale też potrzebuje pomocy drugiej osoby w najprostszych czynnościach życiowych. A to oznacza, że opiekun musi nie tylko zrobić zakupy i przygotować jedzenie, ale też nakarmić swojego podopiecznego– wyjaśnia Iwona Kowalska-Matis.

Ooba, którą uznaje się za niezdolną do samodzielnej egzystencji to m.in. taka, która wymaga pomocy opiekuna także w codziennej higienie, poruszaniu się, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz praktycznie wszystkich kontaktach z otoczeniem zewnętrznym.

Orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji wydają tylko lekarze orzecznicy ZUS. Inaczej jest w przypadku orzeczeń o niepełnosprawności i jej stopniu, które wydają zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności, a nie ZUS.

- Wiele osób, które przychodzą do nas pyta o to, czy fakt, iż mają przyznany określony stopień niepełnosprawności, daje im gwarancję dostania 500+ i są bardzo rozczarowane, gdy dowiadują się, że to nie wystarczy. Dlatego jeszcze raz powtarzam, że aby otrzymać świadczenie uzupełniające, czyli. tzw. „500+”, należy posiadać ważne orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji, które jest wydane przez lekarza orzecznika ZUS. Przyznany „poza ZUS-em” stopień niepełnosprawności nie uprawnia do otrzymania dodatku, bo o tym, czy go dostaniemy, decyduje lekarz orzecznik ZUS – podkreśla rzeczniczka ZUS.

- Świadczenie 500 plus dla niesamodzielnych mogą otrzymać osoby mieszkające w Polsce, które ukończyły 18 lat, są niezdolne do samodzielnej egzystencji i nie mają świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych lub suma tych świadczeń nie przekracza od 1 marca br. 2 419,33 zł brutto – dodaje Kowalska-Matis.

Świadczenia finansowane ze środków publicznych to np. emerytury czy renty wypłacana przez ZUS, KRUS i inne organy. Do tej grupy zaliczają się również świadczenia z pomocy społecznej o charakterze innym niż jednorazowe, np. zasiłki stałe, dodatek mieszkaniowy. Do dochodu uwzględniane są również świadczenia otrzymywane z zagranicznych instytucji właściwych do spraw emerytalno-rentowych. Nie jest natomiast wliczany np. dodatek i zasiłek pielęgnacyjny, dodatek dla sieroty zupełnej, dodatek kombatancki czy też ryczałt energetyczny. Pod uwagę nie jest brane świadczenie wspierające, czy renta rodzinna przyznana po zmarłym rodzicu osobie, która stała się całkowicie niezdolne do pracy przed ukończeniem 16 roku życia lub w czasie nauki w szkole przed ukończeniem 25 roku życia.

Katalog świadczeń finansowanych ze środków publicznych mających wpływ na prawo i wysokość świadczenia uzupełniającego dostępny jest na stronie www.zus.pl oraz na sali obsługi klientów w każdej placówce ZUS.

Świadczenie w pełnej kwocie, czyli 500 zł do wypłaty mogą otrzymać osoby, które nie mają świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych lub suma tych świadczeń nie przekracza 1919,33 zł brutto (od 1 marca br.). Jeśli suma tych świadczeń wynosi więcej niż 1919,33 zł, a nie przekracza 2 419,33 zł brutto, to stosowana jest zasada „złotówka za złotówkę”. Na przykład, jeżeli w marcu suma pobieranych świadczeń wynosi 2000 zł brutto, to świadczenie uzupełniające będzie przyznane w kwocie 419,33 zł.

Świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji nie jest wypłacane z urzędu. Potrzebny jest wniosek. Jeśli pobieramy już emeryturę lub rentę, to wniosek należy złożyć w instytucji, która wypłaca te świadczenia np. w ZUS-ie, KRUS-ie lub innych zakładach emerytalno-rentowych. Do wniosku należy dołączyć dokument potwierdzający niezdolność do samodzielnej egzystencji, a w przypadku braku takiego orzeczenia albo, gdy upłynął okres, na który zostało ono wydane zaświadczenie o stanie zdrowia (druk OL-9). Zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza POZ ważne jest miesiąc, a wydane przez lekarza specjalistę 3 miesiące przed zgłoszeniem wniosku. Warto również do wniosku o świadczenie dołączyć dokumentację medyczną oraz inne dokumenty mające znaczenie dla wydania orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji: np. kartę badań profilaktycznych, dokumentację rehabilitacji leczniczej lub zawodowej.